Góra Świętej Anny – najwyższe wzniesienie grzbietu Chełma na Wyżynie Śląskiej o wysokości 408 m n.p.m. Wysokość względna mierzona od dna doliny Odry (przepływającej w odległości 6,7 km) wynosi około 220 m. Na szczycie i stokach wzgórza znajduje się wieś o tej samej nazwie.
Pierwotnie góra zwana była Górą Chełmską lub Chełmem, wymieniona w 1561 jako Georgenberg, a w 1679 wymieniona jest po łacinie jako monte Heim. W języku niemieckim nazywana jest Sankt Annaberg, po śląsku Świyntô Ana, Anaberg. Polską nazwę Chełm, górę na 1350 stóp wysoką, Swiętojańską zwaną w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa.
To wysokie wzgórze jest twardzielcem nefelinitowym w obrębie zrębu Chełma zbudowanego z wapiennych skał triasu. Nefelinity i zawarte w nich wielkie (do 80 m) bloki wapieni triasu i kredy oraz kredowych piaskowców, a także piroklastyki związane są z zapadnięciem się wulkanu istniejącego tu 27 mln lat temu (oligocen) i powstaniem kaldery. Obecnie odsłaniające się skały pochodzą z najgłębszej części kaldery, znajdującej się kilkadziesiąt metrów poniżej powierzchni, na której stał stożek wulkaniczny. Sam stożek został całkowicie zerodowany w neogenie. Miejscami stoki wzgórza przykryte są lessami związanymi ze zlodowaceniem północnopolskim.
Na południowym stoku wzgórza istnieją nieczynne kamieniołomy: nefelinitu (Rezerwat przyrody Góra Św. Anny) oraz dwa wapienia. W rezerwacie występuje niewielka krasowa Jaskinia w Rezerwacie o długości 5 m, a po drugiej stronie krawędzi znajduje się trochę mniejsza jaskinia. Rezerwat, od 2006, udostępniony jest turystom dzięki ścieżce dydaktycznej. Spośród chronionych zwierząt można tam napotkać m.in.: żmiję zygzakowatą, gniewosza i padalca.
Obecnie na Górze św. Anny znajduje się bazylika i sanktuarium, z figurką św. Anny Samotrzeciej (XV wiek) z jej relikwiami, franciszkański zespół klasztorny z Rajskim Placem (dziedzińcem arkadowym) z lat 1733-1749, na którym stoi 15 stuletnich konfesjonałów, jest także grota wykonana na wzór groty z Lourdes oraz 40 kaplic kalwaryjnych z lat 1700-1709. Na szczycie Góry św. Anny zbudowano w latach 80. XV wieku klasztor i kościół, który od XVIII wieku jest ważnym centrum pielgrzymkowym.
Góra św. Anny była miejscem walk z Freikorpsem w czasie III powstania śląskiego.
Na zachodnich oraz północnych stokach wzgórza rozlokowana jest duża wieś o nazwie Góra św. Anny, na południowym stoku znajdują się liczne stacje drogi kalwaryjnej, a na wschodnim stoku cmentarz oraz zabudowania Domu Pielgrzyma klasztoru franciszkańskiego.
Jest to główne miejsce uroczystości poświęconych pamięci poległych w powstaniach śląskich i jeden z bardziej znanych tego typu obiektów na Śląsku.
Góra św. Anny jest najwyższym wzniesieniem powołanego w 1988 roku Parku Krajobrazowego o tej samej nazwie o powierzchni 5,15 ha, który w 1993 r. dołączył do 15 najcenniejszych rejonów Polski, znajdujących się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Obszar Parku Krajobrazowego obejmuje tereny o bogatej rzeźbie, licznie występują tu chronione gatunki grzybów i roślin. Głównymi zagrożeniami przyrody Parku są zanieczyszczenia atmosferyczne oraz wybudowana autostrada A4, która podzieliła Park na dwie części, a której budowa wywołała protesty społeczne poparte przez ludzi nauki i kultury. Rejon Góry św. Anny jest uznany za geopark od 2010 r.
Góra Świętej Anny pierwotnie była miejscem świątyni kultu pogańskiego. W 1480 roku właściciele pobliskich wsi: Poręby, Żyrowej i Leśnicy – Krzysztof Strzała z synem Krystkiem ufundowali na jej szczycie kościół pw. św. Jerzego. Przekazanie do niego w I połowie XVII wieku relikwii św. Anny, sprowadzonych w 1504 roku z Francji i umieszczonych w drewnianej gotyckiej figurze, spowodowało rozwój kultu świętej (zmieniono też wtedy nazwę kościoła i samej góry), przydając miejscu z czasem rangę sanktuarium. W 1655 roku z inicjatywy hrabiego Melchiora Ferdynanda von Gaschin, ówczesnego właściciela okolicznych dóbr, na Górę Świętej Anny przybyli z Krakowa franciszkanie, którym przekazano opiekę nad kościołem oraz teren pod budowę klasztoru. W 1659 roku zakończono rozbudowę świątyni, konsekrowanej w 1673 roku, oraz wznoszenie pierwszego drewnianego budynku klasztornego, sukcesywnie zamienianego na murowany w XVIII wieku. Hrabia był także pomysłodawcą budowy kalwarii na stokach góry, którą zrealizował dopiero jego bratanek Jerzy w latach 1700-1709 według projektu architekta Domenica Signo. Zespół kaplic rozbudowano o nowe w latach 1756-1764, w tym czasie franciszkanie rozpoczęli organizowanie nabożeństw kalwaryjskich, dzięki czemu Góra Świętej Anny stała się słynnym na Śląsku miejscem pielgrzymkowym. W 1768 roku powstał otoczony krużgankami dziedziniec przed kościołem, tzw. Rajski Plac, a na początku XX wieku zespół wzbogacony został o grotę wzorowaną na grocie z Lourdes.
Na szczycie Góry Św.Anny i w okolicach mieszkańcy od dawna obserwują dziwne świetliste kule. Kronikarz zakonny zanotował, że w 1682 r. 94-letnia mieszkanka Leśnicy, Justyna Lenke, zeznała burmistrzowi pod przysięgą, to co jej opowiadali dziadkowie. Dawnymi czasy straże czuwające na murach miejskich Leśnicy widywały o północy ogromną jasność ponad szczytem. Również załogi straży pożarnej ze Zdzieszowic w ostatnich latach miały kilka wezwań od miejscowej ludności, sygnalizującej pojawienie się na niebie tajemniczych ogni.
Znamienne są także niezależne relacje w strażaków, którzy wyjechali na interwencję, sami zobaczyli taniec niezwykłych świateł. Zanotowali wtedy zakłócenia pracy silnika samochodu i awarię świateł. Po powrocie do bazy wyszło na jaw, że w niewytłumaczalny sposób spaliła się cała instalacja elektryczna samochodu strażackiego. Należy dodać do tego zgłoszenia telefoniczne niezależnych świadków. Mieszkańcy innych rejonów Opolszczyzny również donosili o obserwacjach dziwnych kul świetlnych. W Internecie można znaleźć więcej opisów i relacji tych dziwnych zjawisk: media.wp.pl-kat,1022957,title,Gora-Sw-Anny-slaski-trojkat-bermudzki, paranormalne.pl-topic-22762-ufo-nad-gora-sw-anny, paranormalpl.wordpress.com-2009-11-09.
Źródło tekst : pl.wikipedia.org , media.wp.pl , swanna.com.pl , zabytek.gov.pl , goraswanny.info.pl
Obrazy : własne